Eyrnabólga

Eyrnabólga er algengur kvilli sem fer oft innan þriggja sólarhringa án meðferðar. Bólga í eyra kemur oftast þegar veirur eða bakteríur komast inn í miðeyrað frá nefopinu en einnig geta verið aðrar orsakir.

Eyrunum má skipta í þrjú hólf:
Innra eyra
Mið eyra
Ytra eyra
Fólk getur fengið staðbundna sýkingu í eitt af þessum hólfum í eyranu. Algengast er að sýkingar séu af völdum baktería eða veira en sýking í ytra eyra getur einnig komið til vegna exems, ofnæmis eða sveppasýkingar.  

Sýking hjá ungum börnum er algengust í miðeyra. Þegar er talað um eyrnabólgu er yfirleitt verið að vísa í þessa tegund af sýkingu í eyra.

Einkenni eyrnabólgu koma yfirleitt fram skyndilega og flestar eyrnabólgur jafna sig á þremur dögum, einkenni geta þó verið til staðar í allt að sjö daga. 

Dæmigerð einkenni:

• Verkur og þrýstingur í eyra
• Pirringur, tog/nudd í eyra og óværð hjá ungum börnum

Einnig geta fylgt:

• Hiti - hjá börnum - hjá fullorðnum
• Minnkuð heyrn
• Minnkuð matarlyst
• Uppköst eða niðurgangur
• Útferð úr eyra sem getur verið merki um að hljóðhimnan hafi sprungið. Það grær fljótt en svimi eða ógleði geta fylgt því ásamt suði í eyra
• Jafnvægisleysi

Algengara er fyrir börn að fá eyrnabólgu í miðeyra þar sem kokhlustin hjá þeim er styttri og láréttari en hjá fullorðnum. Því er greiðari leið fyrir veirur og bakteríur að komast í miðeyrað hjá börnum. 

Eyrnabólga er ekki smitandi. Kvef smitast hins vegar auðveldlega á milli fólks og það eykur líkur á eyrnabólgu.

Kokhlustin liggur á milli miðeyrans og nefkoksins en hlutverk hennar er að halda réttum þrýstingi í miðeyranu. Hjá heilbrigðum einstaklingi fer vökvi frá miðeyra og rennur niður kokhlustina. Við kvef eða ofnæmi getur vökvinn stíflast inni í kokhlust. Við það verða til kjöraðstæður fyrir veirur eða bakteríur og eykur það því líkur á eyrnabólgu.

Ekki er alltaf um eyrnabólgu eða sýkingu að ræða þrátt fyrir að það sjáist vökvi í miðeyra. Ef vökvi safnast upp í miðeyra getur myndast þrýstingur á hljóðhimnuna og valdið sársauka eða hellu.

Börn eru í meiri hættu á að fá eyrnabólgu því kokhlustin hjá þeim er styttri og láréttari en hjá fullorðnum og því er greiðari leið fyrir veirur og bakteríur að komast í miðeyrað.

Eftirfarandi eykur líkur á miðeyrnabólgu:

• Kvef
• Bólga ennis og kinnholum
• Stórir nefkirtlar
• Meðfætt skarð í góm
• Veiklað ónæmiskerfi

Orsök fer eftir staðsetningu sýkingar, algengustu orsakir eru:

• Veirusýking
• Bakteríusýking
• Sveppasýking
• Ofnæmi

Algengast er að eyrnabólga gangi yfir af sjálfu sér á 2-5 dögum og því er oft ekki þörf á meðferð.

• Sýklalyf, ef grunur er á bakteríusýkingu í eyra 

Við endurteknar eyrnabólgur eða langvinnan vökva í miðeyra getur verið þörf á ástungu eða rör í eyra.

• Reykja ekki á heimili þar sem barn er því reykingar auka líkur á eyrnabólgu
• Bólusetning gegn pneumókokkum sem gefin er við 3ja, 5, og 12 mánaða aldur dregur meðal annars úr eyrnabólgu hjá börnum
• Huga vel að persónulegum smitvörnum eins og handþvotti til að minnka líkur á kvefsýkingum.

• Verkjalyf á 4-6 tíma fresti. Hjá börnum miðast skammtastærð við líkamsþyngd, sjá nánar hiti hjá börnum.
• Volgur þvottapoki við eyra getur linað sársauka
• Eyrnasprey eða dropar geta minnkað einkenni
• Hækka undir höfðalagi í rúmi, til dæmis setja nokkur samanbrotin handklæði undir dýnuna
• Bað eða sturta getur bætt líðan
• Saltvatn/nefsprey getur létt á þrýstingi
• Drekka vatn reglulega yfir daginn
• Hreinsa útferð ef kemur úr eyra
• Halda barni heima þar til það er orðið hitalaust og líður vel

Vökvi getur verið til staðar í eyra eftir að sýking hefur verið meðhöndluð en slíkt getur valdið tímabundinni skerðingu á heyrn. Því er mikilvægt að fylgjast með heyrn yngri barna sem fá tíðar eyrnabólgur vegna hættu á hægum málþroska í kjölfarið.

Leitaðu til heilsugæslunnar ef: 

• Einkenni eru ekki batnandi eftir þrjá daga
• Barn er yngra en 1 árs 
• Barn er mikið veikt með háan hita og mikla verki
• Ef barnið er með einkenni í báðum eyrum
• Bólga er í kringum eyrað
• Barn fær tíðar eyrnabólgur
• Vökvi lekur úr eyra

Finna næstu heilsugæslu hér.