Eyrnabólga er algengur kvilli sem fer oft innan þriggja sólarhringa án meðferðar. Bólga í eyra kemur
oftast þegar veirur eða bakteríur komast inn í miðeyrað frá nefopinu en einnig geta verið aðrar orsakir.
Eyrunum má skipta í þrjú hólf:
Innra eyra
Mið eyra
Ytra eyra
Fólk getur fengið staðbundna sýkingu í eitt af þessum hólfum í eyranu. Algengast er að sýkingar séu af völdum baktería eða veira en sýking í ytra eyra getur einnig komið til vegna exems, ofnæmis eða sveppasýkingar.
Sýking hjá ungum börnum er algengust í miðeyra. Þegar er talað um eyrnabólgu er yfirleitt verið að vísa í þessa tegund af sýkingu í eyra.
Einkenni
Einkenni eyrnabólgu koma yfirleitt fram skyndilega og flestar eyrnabólgur jafna sig á þremur dögum, einkenni geta þó verið til staðar í allt að sjö daga.
Dæmigerð einkenni:
- Verkur og þrýstingur í eyra
- Pirringur, tog/nudd í eyra og óværð hjá ungum börnum
Einnig geta fylgt:
- Hiti yfir 38°C
- Minnkuð heyrn
- Minnkuð matarlyst
- Uppköst eða niðurgangur
- Útferð úr eyra sem getur verið merki um að hljóðhimnan hafi sprungið. Það grær fljótt en svimi eða ógleði geta fylgt því ásamt suði í eyra
- Jafnvægisleysi
Algengi
Algengara er fyrir börn að fá eyrnabólgu í miðeyra þar sem kokhlustin hjá þeim er styttri og láréttari en hjá fullorðnum. Því er greiðari leið fyrir veirur og bakteríur að komast í miðeyrað hjá börnum.
Smitleiðir
Eyrnabólga er ekki smitandi. Kvef smitast hins vegar auðveldlega á milli fólks og það eykur líkur á eyrnabólgu.
Kokhlustin liggur á milli miðeyrans og nefkoksins en hlutverk hennar er að halda réttum þrýstingi í miðeyranu. Hjá heilbrigðum einstaklingi fer vökvi frá miðeyra og rennur niður kokhlustina. Við kvef eða ofnæmi getur vökvinn stíflast inni í kokhlust. Við það verða til kjöraðstæður fyrir veirur eða bakteríur og eykur það því líkur á eyrnabólgu.
Ekki er alltaf um eyrnabólgu eða sýkingu að ræða þrátt fyrir að það sjáist vökvi í miðeyra. Ef vökvi safnast upp í miðeyra getur myndast þrýstingur á hljóðhimnuna og valdið sársauka eða hellu.
Áhættuhópar
Börn eru í meiri hættu á að fá eyrnabólgu því kokhlustin hjá þeim er styttri og láréttari en hjá fullorðnum og því er greiðari leið fyrir veirur og bakteríur að komast í miðeyrað.
Eftirfarandi eykur líkur á miðeyrnabólgu:
- Kvef
- Bólga ennis og kinnholum
- Stórir nefkirtlar
- Meðfætt skarð í góm
- Veiklað ónæmiskerfi
Orsök
Orsök fer eftir staðsetningu sýkingar, algengustu orsakir eru:
- Veirusýking
- Bakteríusýking
- Sveppasýking
- Ofnæmi
Meðferð
Algengast er að eyrnabólga gangi yfir af sjálfu sér á 2-5 dögum og því er oft ekki þörf á meðferð.
- Sýklalyf, ef grunur er á bakteríusýkingu í eyra
Við endurteknar eyrnabólgur eða langvinnan vökva í miðeyra getur verið þörf á ástungu eða rör í eyra.
Forvarnir
- Reykja ekki á heimili þar sem barn er því reykingar auka líkur á eyrnabólgu
- Bólusetning gegn pneumókokkum sem gefin er við 3ja, 5, og 12 mánaða aldur dregur meðal annars úr eyrnabólgu hjá börnum
- Huga vel að persónulegum smitvörnum eins og handþvotti til að minnka líkur á kvefsýkingum.
Hvað get ég gert?
- Verkjalyf á 4-6 tíma fresti. Hjá börnum miðast skammtastærð við líkamsþyngd, sjá nánar hiti hjá börnum.
- Volgur þvottapoki við eyra getur linað sársauka
- Eyrnasprey eða dropar geta minnkað einkenni
- Hækka undir höfðalagi í rúmi, til dæmis setja nokkur samanbrotin handklæði undir dýnuna
- Bað eða sturta getur bætt líðan
- Saltvatn/nefsprey getur létt á þrýstingi
- Drekka vatn reglulega yfir daginn
- Hreinsa útferð ef kemur úr eyra
- Halda barni heima þar til það er orðið hitalaust og líður vel
Fylgikvillar
Vökvi getur verið til staðar í eyra eftir að sýking hefur verið meðhöndluð en slíkt getur valdið tímabundinni skerðingu á heyrn. Því er mikilvægt að fylgjast með heyrn yngri barna sem fá tíðar eyrnabólgur vegna hættu á hægum málþroska í kjölfarið.