Niðurgangur hjá börnum

Niðurgangur (e. diarrhea) er skilgreindur sem lausar eða vatnsríkar hægðir að minnsta kosti þrisvar sinnum á sólarhring.

Veirur og bakteríur valda oftast niðurgangi og er algengast að sýkjast við inntöku á menguðum matvælum eða af smituðum einstaklingi. Mikilvægt er að einstaklingur með niðurgang haldi sig heima, hvílist og passi uppá sóttvarnir.

Í flestum tilvikum stöðvast niðurgangur á 3-7 dögum dögum. Mesta hættan af miklum niðurgangi er vökvatap og því er mikilvægast að drekka nægan vökva og fá rétta næringu.

• Aukaverkun sýklalyfja, oftast vægur niðurgangur.
• Matarsýkingar.
• Veirusýking, önnur einkenni samhliða niðurganginum geta verið hiti (yfir 38°C), uppköst, magakrampar, lystarleysi og höfuðverkur. 

Í sumum tilfellum er tekið saursýni hjá barni.

Æskileg næring fyrir börn með niðurgang:

• Drekka vel því mikill vökvi tapast með niðurgang
  • Ef barn er á brjósti eða fær pelagjafir skal halda því áfram og gefa oftar en vanalega
• Gefa AB mjólk eða aðrar mjólkurvörur með góðgerlum
• Góðgerlar, hægt að kaupa í apótekum
• Léttur matur eins og súpur og seyði, ristað brauð, saltkex, bananar, epli án hýðis, soðinn fiskur og soðið grænmeti er gott að neyta ef matarlyst er fyrir hendi.
• Soðin sterkja og korn (t.d. kartöflur, núðlur, hrísgrjón, hveiti og hafrar) með salti er gott við vatnskenndum niðurgangi
• Sykursaltvatnslausn, hægt er að kaupa hana í duftformi í apótekum. Til eru sykursaltfreyðitöflur með appelsínubragði fyrir börn eldri en 3ja ára sem eru leystar upp í vatni samkvæmt leiðbeiningum

Gefa skal sykursaltvatnsblönduna eftir hver uppköst/niðurgang en einnig þess á milli. Eftir hver uppköst/niðurgang þurfa börn sem eru léttari en 10 kg að fá 60-120ml en börn þyngri en 10 kg þurfa að fá 120-240ml. Ef barnið þambar vökvann og ælir strax í kjölfarið þá skal gefa sopa og sopa í einu en bjóða mjög oft að drekka þannig að nægri vökvainntöku sé náð.Samhliða sykursaltvatnsblöndu á alltaf að halda áfram með brjósta- og þurrmjólkurgjöf, eftir því sem við á.

Óæskileg næring fyrir börn með niðurgang:

• Fituríkur eða kryddaður matur
• Súrir drykkir og gosdrykkir
• Lyf til að stöðva niðurgang, þau eru ekki ætluð börnum

Leita til heilsugæslunnar ef:

• Niðurgangurinn er blóðugur
• Niðurgangur hefur staðið yfir í meira en viku
• Barn er yngra en 12 mánaða og áhyggjur eru til staðar

Leita til næstu bráðamóttöku ef:

• Kviðverkur er stöðugur eða fer versnandi
• Húðlitur er fölur, gráleitur
• Barn hefur mögulega innbyrt eiturefni (Símanúmer eitrunarmiðstöðvar 543-2222)
• Barn er þróttlaust og slappt og svarar illa áreiti
• Barn er orðið þurrt, s.s.
  • Þurr munnur, og/eða þorsti
  • Ekki pissað eða bleytt bleyju í 4-6 klst hjá börnum undir tveggja ára aldri, en 6-8 klst hjá börnum yfir tveggja ára
  • Engin tár þegar barnið grætur

Finna næstu heilsugæslustöð hér.