Meðgöngueitrun

Meðgöngueitrun (e. pre-eclampsia) er sjúkdómur sem getur komið fram eftir 20. vikna meðgöngu og lýsir sér með hækkuðum blóðþrýstingi og eggjahvítu í þvagi. Oft finna konur engin einkenni og er því skimað fyrir sjúkdómnum í mæðraverndinni með því að mæla blóðþrýsting og rannsaka þvag.

Meðgöngueitrun er algeng en 2-8 af hundrað barnshafandi konum greinast með sjúkdóminn. Oftast er sjúkdómurinn vægur og hefur lítil áhrif á meðgönguna en um 1 af hverjum 200 barnshafandi konum fá alvarlega meðgöngueitrun sem getur verið lífshættuleg fyrir þær og ófædda barnið.

Alvarleg meðgöngueitrun getur truflað starfsemi nýrna, lifrar eða blóðstorkukerfisins. Hún getur haft áhrif á fylgjuna þannig að barnið vaxi ekki eðlilega og/eða legvatnið minnki.

Konur finna oft engin einkenni um meðgöngueitrun (e. preeclampsia) en fyrstu einkennin eru mælanleg því þau koma fram í hækkuðum blóðþrýstingi og eggjahvítu í þvagi. Þessir þættir eru því skoðaðir í mæðraverndinni.

Einkenni alvarlegrar meðgöngueitrunar geta verið:

• Höfuðverkur sem lagast ekki við að taka væg verkjalyf.
• Sjóntruflanir svo sem þokusýn eða eldglæringar.
• Sár verkur undir rifjaboga.
• Brjóstsviði/flökurleiki sem lagast ekki við að taka sýrubindandi lyf.
• Skyndilegur bjúgur í andliti, höndum og/eða fótum.
• Skyndileg mikil vanlíðan.

Þessi einkenni geta verið alvarleg á meðgöngu og ætti að hafa strax samband við heilsugæslu eða fæðingarstofnun utan dagvinnutíma ef þeirra verður vart.

Finna næstu bráðamóttöku eða heilsugæslustöð.

Meðgöngueitrun getur komið fram í öllum meðgöngum en konur eru í meiri hættu ef:

• Blóðþrýstingur er hár fyrir þungun.
• Kona fékk meðgöngueitrun á fyrri meðgöngu.
• Kona er með nýrnasjúkdóm, sykursýki eða sjálfsofnæmisjúkdóm eins og rauða úlfa (Lupus).

Aðrir áhættuþættir eru ekki eins skýrir en þó er meðgöngueitrun líklegri hjá konum sem :

• Ganga með sitt fyrsta barn.
• Eru 40 ára eða eldri.
• Hafa ekki gengið með barn í meira en 10 ár.
• Eru í mikilli yfirþyngd, líkamsþyngdarstuðull 35 eða meira.
• Eiga móður eða systur sem fengu meðgöngueitrun.
• Ganga með fleira en eitt barn. 

Ef eitthvað af þessu á við er mælt með því að konur taki inn lágskammta aspirín (hjartamagnyl) frá 12. viku meðgöngu og fram að fæðingu til þess að draga úr hættunni á að þær fái meðgöngueitrun.