Hjartaþelsbólga (e. endocarditis) er bólga í innra lagi hjartans. Oftast er bólgan afleiðing bakteríusýkingar. Bakteríur geta borist til hjartans með blóðrásinni (oftast frá munni, þörmum eða húð). Algengast er að sýkingin leggist aðallega á hjartalokurnar.
Einkenni
Einkenni geta komið skyndilega fram eða þróast hægt yfir lengri tíma
Fyrstu einkenni geta minnt á flensulík einkenni, sem dæmi:
- Brjóstverkur
- Bjúgmyndun á fótum eða kvið
- Hár hiti - hjá börnum - hjá fullorðnum
- Hósti
- Höfuðverkur
- Kuldahrollur
- Mæði
- Nætursviti
- Vöðva- og liðverkir
- Þreyta
- Öndunarerfiðleikar
Önnur einkenni:
- Litlir rauðir, brúnir eða fjólubláir dílar á húðinni
- Rauðar eða rauðbrúnar rendur undir nöglum
- Rauð sársaukafull útbrot á fingurgómum
- Rauð sársaukalaus útbrot í lófum eða iljum
- Minnkuð matarlyst
- Óáttun
- Óhóflegt þyngdartap
Algengi
- Algengari hjá eldra fólki
- Algengari hjá körlum en konum
Smitleiðir
Bakteríur þurfa að komast í blóðið og ferðast þaðan í hjartað. Það eru nokkrar leiðir fyrir bakteríur að komast inn fyrir varnir líkamans.
- Gegnum munn, léleg tannhirða eykur líkur á sýkingu
- Nálar, æðaleggir eða aðrir leggir sem þarf að setja inn fyrir varnir líkamans til dæmis þvagleggir
- Út frá eldri sýkingarstað ef sýking er ómeðhöndluð
Áhættuþættir
- Fólk með gervihjartalokur
- Fyrri hjartaþelsbólga
- Hjartalokusjúkdómar
- Hjartavöðvakvilli (e. cardiomyopathy)
- Léleg tannheilsa
- Meðfæddir hjartagallar
- Notkun vímuefna í æð
- Vannæring
- Veiklað ónæmiskerfi
Orsök
- Bakteríur
- Sveppir
Hjartaþelsbólga kemur í flestum tilfellum til vegna baktería. Sveppir geta valdið sýkingum í hjartalokum en það eru mun sjaldgæfara en bakteríusýking.
Greining
- Blóðprufa
- Hjartaómskoðun
- Líkamsmat
- Sjúkrasaga
- Sneiðmyndataka
Meðferð
Oftast gefið með inndælingu í æð
Mikilvægt er fyrir fólk sem notar vímuefni um æð að huga að hreinlæti, nota hreinar nálar og vera í góðu sambandi við heilbrigðisstarfsmenn. Hægt er að leita skaðaminnkandi úrlausna Rauðakrossins fyrir frekari stuðning.
Góð munn- og tannhirða
Fylgikvillar
Hvenær skal leita aðstoðar?
Leita til næstu heilsugæslu ef:
- Hiti hefur varað í 3 sólarhringa
Ef hár hiti og höfuðverkur er til staðar ásamt:
- Skert ónæmiskerfi
- Nýleg hjartaaðgerð/hjartalokuaðgerð
- Notkun á óhreinum sprautunálum
- Saga um fyrri hjartaþelsbólgu