Hægðatregða hjá börnum

Hægðatregða (e. constipation) er algengt vandamál hjá börnum. Helstu einkenni eru að hægðir eru fátíðari, harðar og lítið kemur í einu. Hægðatregðu fylgja oft kviðverkir við að losa hægðir.

• Hægðir koma sjaldnar en venjulega eða sjaldnar en þrisvar í viku
• Hægðir eru harðari en venjulega og litlar
• Þaninn kviður
• Sársauki eða erfiðleikar við hægðalosun
• Klíníngur í buxum og barnið missir hægðir í buxur (á við þegar barn er hætt með bleyju)
• Minni matarlyst

Orsakir hægðatregðu hjá börnum geta verið fjölmargar og eru þær yfirleitt tengdar mataræði, venjum, líðan og hegðun.

• Mataræði: Borða of lítið af trefjaríkri fæðu s.s. grænmeti og ávöxtum - Ráðleggingar um mataræði
• Vökvainntaka: Drekka of lítið af vökva
• Of lítil hreyfing - Ráðleggingar um hreyfingu
• Breyting á venjum og líðan:
  • Barnið hættir á brjósti og fer yfir á þurrmjólk eða fasta fæðu
  • Barnið hættir með bleyju og á að venja það á klósett
  • Breytingar í umhverfi, s.s. ferðalög, upphaf skólagöngu eða breytingar hjá fjölskyldunni

Hjá börnum er hægðatregða oftast væg og vandamálið lagast venjulega með einföldum breytingum.

Auka vökvainntöku

• Barn sem er eingöngu á brjósti getur haft gagn að drekka meiri brjóstamjólk
• Barn sem drekkur þurrmjólk getur fengið smá vatn milli þess sem það drekkur fullnægjandi skammt af þurrmjólkurblöndu
• Bjóða eldri börnum reglulega vatn að drekka eða ávaxtasafa eins og sveskjusafa

Hreyfing

• Hreyfa fætur barnsins mjúklega líkt og það sé að hjóla
• Nudd kvið með olíu
• Fara í leiki með barninu sem kalla á hreyfingu og barnið hefur ánægju af

Mataræði

• Auka neyslu ávaxta og grænmetis, til dæmis: sveskjur, döðlur, fíkjur, blómkál, spergilkál, hvítkál - hægt að mauka saman við grauta
• Draga úr mjólkurmat hjá eldri börnum, hæfilegt magn er 2-3 glös á dag (skyr og jógúrt meðtalið)
• Forðast kex, kökur og önnur sætindi
• Setja malt extrakt út í mjólk eða vatn, fæst í apótekum
• Setja hægðamýkjandi olíu, til dæmis paraffínolíu á mat 

Breyting á venjum og líðan

• Vera vakandi fyrir einkennum hægðatregðu þegar barn hættir á brjósti og fer yfir á þurrmjólk eða fasta fæðu
• Ef barnið er með sprungur við endaþarminn er hægt að bera vaselínkrem eða annað mýkjandi krem á sprungurnar
• Ef hægðatregða kemur upp þegar verið er að venja af bleyju getur verið ráðlegt að stöðva það tímabundið og reyna aftur síðar.
• Hjá börnum sem eru hætt með bleyju getur verið gagnlegt að sitja í 5-10 mín á salerni/koppi stuttu eftir máltíð
• Látið barnið hafa eitthvað undir fætur þegar það situr á salerni svo þeir lafi ekki, þá nær barnið að slaka betur á
• Umbunarkerfi við salernisferðir getur gagnast eldri börnum, t.d. að gefa lítinn límmiða eftir hverja ferð og stóran límmiða ef barnið losar hægðir

Ferðalög

• Löng kyrrseta í bílum og flugvélum. Gott að leyfa börnunum að standa upp og hreyfa sig

Lausasölulyf

• Movicol er notað við langvinnri hægðatregðu hjá börnum á aldrinum 1 til 11 ára og fæst í apótekum

Leitaðu til heilsugæslunnar ef:

• Barn er yngra en fjögurra mánaða
• Barnið er kvalið af verkjum
• Barn er oft með hægðatregðu
• Ráðin heima skila ekki árangri
• Blóð er í hægðum

Finndu næstu heilsugæslu