Beinbrunasótt (e. Dengue) er veirusýking sem berst í fólk með bitum sýktra moskitóflugna. Veiran smitast ekki á milli manna. Einkenni beinbrunasóttar eru oftast flensulík einkenni, margir eru einkennalausir en í einstaka tilfellum geta einkenni orðið alvarleg.
Þar sem bóluefni er ekki til gegn beinbrunasótt er mikilvægt að huga vel að forvörnum gegn moskitóbitum.
Einkenni
Flest þau sem fá sjúkdóminn eru nánast einkennalaus. Einkenni koma fram 4-10 dögum eftir bit, helstu einkenni eru:
- Hár hiti
- Bein- og liðverkir
- Höfuðverkur
- Ógleði - uppköst
- Útbrot - upphleypt
Í fáeinum tilfellum getur fólk þróað með sér alvarlega beinbrunasótt sem getur þróast í lífshættulegt ástand, helstu einkenni eru:
- Blóð í hægðum eða uppköstum
- Blæðingar í húð og slímhúðum líkamans, marblettir
- Bæðing úr nefi eða tannholdi
- Hröð öndun
- Kviðverkur
- Marblettir
- Mikil þreyta
Greining
Sjúkdómsgreining felst aðallega í upplýsingum um ferðalag, hugsanleg moskitóbit og lýsingu á einkennum. Beinbrunasótt er staðfest með því að mæla mótefni í blóðsýni.
Orsök og smitleiðir
Beinbrunasótt er moskítóborin veirusýkingin. Veiran er landlæg í Asíu, Mið- og Suður Ameríku og í Karabíska hafinu. Beinbrunasótt er ekki landlæg í Evrópu en séu umhverfisaðstæður hagstæðar þá geta moskitóflugur borið sjúkdóminn og valdið staðbundinni útbreiðslu. Tilkynnt hefur verið um tilfelli á Spáni, Ítalíu og í Frakklandi.
Meðferð
Engin sérstök lyfjameðferð er til við beinbrunasótt, stuðningsmeðferðer beitt við einkennum til að draga úr hættu á dauðsföllum.
Hvenær skal leita aðstoðar?
Finni fólk fyrir einkennum eins og háum hita, höfuðverk eða það fær útbrot innan 2ja vikna eftir að ferðalagi lýkur til lands þar sem hætta er á beinbrunasótt er mikilvægt að leita til næstu heilsugæslu eða bráðamóttöku. Sjúkrahúsinnlögn kann að vera nauðsynleg.
Finna næstu heilsugæslu eða bráðamóttöku hér.
Fyrirbyggjandi
Mælt er með að ferðalangar skoði sína áfangastaði fyrir ferðalög eins og á CDC til að athuga hvort beinbrunasótt sé landlæg.
Forvarnir beinast að því að koma í veg fyrir moskítóbit. Flugurnar geta bitið allan sólarhringinn, allt árið um kring en einkum í ljósaskiptunum.
Mælt er með reglulegri notkun skordýravarna sem innihalda 50% DEET, klæðast langerma fatnaði sem hylur líkamann og nota flugnanet yfir rúm og glugga. Loka gluggum þegar möguleiki er.
Mælt er með að fólk beri skordýraeitur á eftir að sólarvörn hefur verið sett á líkamann og spreyjað aftur á reglulega og eftir mikla hreyfingu, t.d. sundferðir.
Mikilvægt er að fjarlægja vatn úr rennum og rusli nálægt hýbýlum manna því moskitóflugur sækja í slíkt.